هيچ كس سمفوني مرگ چنارها را نمي شنود

به گزارش خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر آن روز كه كاركنان بلديه آن وقت، نهال هاي جوان و باريك چنار را در كنار خيابانهاي شهر مي كاشتند، فكر نمي كردند روزي چنارهايشان در بهار و تابستان خزان كند. آن روز چنار اعتبار شهر بود. آن روزها، چنارها از آب قنات بالادست سيراب مي شدند، ريشه هايشان در خاكي بارور و غني از مواد غذايي بود، آبهاي آلوده تا ريشه هاي آنها بالا نيامده بود، آلودگي هوا راه نفس هايشان را سد نكرده بود و مردم به آنها به چشم دوستي نگاه مي كردند.

در شهري كه به دليل موقعيت جغرافيايي، مملو از آلودگي هواست، به جاي آنكه درختان يكي از عزيز ترين ها باشند، به حال خود رهايشان كرده ايم. اگر آنها را براي افزايش زيربنا سر نبريم، گهگاه آبي - كه آن هم نه به لطف ما كه به جهت شيب زمين- پاي آنها جاري مي شود و ما سعي مي كنيم براي زيبا سازي مناظر شهر، جدول بندي را به آنها نزديكتر و تا گلوي آنها را زير سيمان مدفون كنيم و در عوض جوي هاي زيباتري بسازيم.

و آنها بي صدا زرد مي شوند، بي صدا از كمبود مواد غذايي رنج مي برند، بي صدا خم مي شوند و بي صدا مي ميرند و ما  سمفوني دردناك طبيعت را نمي شنويم چون در موسيقي صنعتي ، ساختمان هاي سيماني متصل به ابرها، بوق اتومبيلها و ترمز ماشينها غرق شده ايم و در يك كلام سيمان را به درخت و خشونت صنعت را به لطافت طبيعت ترجيح داده ايم. 

در طول خيابان ولي عصر، طولاني ترين خيابان تهران

 به گزارش مهرخيابان ولي عصر تنها جايگاه چنارها نيست، اما بلند ترين خيابان تهران است و همين بهانه خوبي است براي شروع. از ميدان تجريش تا تقاطع بزرگراه چمران-مدرس در منطقه 1، ازتقاطع بزرگراه چمران-مدرس  تا  پل فجردر منطقه 3، از پل فجر تا تقاطع خيابان  انقلاب در منطقه 6 و از تقاطع خيابان  انقلاب تا ميدان راه آهن در منطقه 11 قرار دارد.

مسئول فضاي سبز منطقه 1 از اجراي هيچ طرح خاصي در مورد چنار ها خبر ندارد. او مرا براي پرسيدن هر سوالي به سازمان پاركها ارجاع مي دهد. من دلم مي خواهد بدانم هر كدام از آن نقطه هاي 4 رنگ كه بيش از يك سال است روي تنه درختها كه از ميدان تجريش تا ونك وجود دارند، چه معنايي دارند، اما او چيز بيشتري نمي داند. 

مهندس كريميان مسئول فضاي سبز منطقه 3 مي گويد يك طرح تحقيقاتي در اين مورد با مشاركت اساتيد دانشگاه تهران در سازمان پاركها در حال بررسي است كه مراحل اوليه آن به پايان رسيده و در آستانه اجراست. اما طرح منطقه اي در حال اجرا نيست.

يكي از مسئولين فضاي سبز منطقه 6 در پاسخ به اين سوال كه آيا فضاي سبز اين منطقه طرحي در دست اجرا دارد، مي گويد طرحي در حال بررسي است.  اغلب اين درختها پوسيده و پيرشده اند ويا در اثر مواد شيميايي از بين رفته اند. همه مشغول بررسي جهت تهيه يك طرح هستند.

مسئول فضاي سبز منطقه 11 هم مي گويد كه چون اين چنارها از نظر قدمت اهميت دارند( جاي شكرش باقي است كه كسي پيدا شده كه به قدمت چنارهاي تهران اهميت مي دهد!) و از ساير درختان مناطق مستثني شده اند، كار فرامنطقه اي است و براي اينكه هر منطقه جداگانه كارنكند، در سازمان پاركها با مشاركت اساتيد طرحي تنظيم شده است و پيرامون آن جلساتي برگزار شده كه متولي آن سازمان پاركهاست."

ظاهرا تمام راه ها به سازمان پارك ها ختم مي شود و پيگيري ما براي اطلاع از چند و چون طرح سازمان پارك ها ناكام  مي ماند.

متخصصان مي گويند...

يكي از معاونين خدمات شهري و فضاي سبز تهران مطابق تحقيقات  بالغ بر 25 مورد را در نابودي چنارها دخيل مي داند. براي مثال، نمك هايي كه در پيست هاي اسكي بالادست مصرف مي شود، پس از آب شدن برف ها در امتداد مسير به جوي ها مي رسد و ازپاي درختان چنار موردنظر مي گذرد. بعلاوه، نمك هايي كه در خيابان براي آب كردن برف ها ريخته مي شود، حين عبور اتوموبيل ها و نيز هنگام برف روبي پاي چنارها مي ريزد. از طرف ديگر، اين درختان نزديك 80 سال پيش كاشته شده اند و ميانگين عمر مفيد آنها در مناطق شهري 30-50 سال است. البته چنار مي تواند تا 500 سال هم عمر كند، اما نه در مناطق شهري.

دكتر محسن كافي، عضوهيات علمي دانشكده كشاورزي كرج با اطلاع از اينكه در تهران هيچ طرحي در دست اجرا نيست،  در گفتگو با خبرنگار "مهر" مي گويد : در دانشكده طرحي در اين زمينه تهيه شده و به دفتر حمايت پژوهشهاي رئيس جمهور ارائه شده است. در كرج يك طرح پژوهشي در پارك شهيد چمران در حال اجراست كه آن هم متاسفانه به دليل كمبود اعتبار با مشكلات مالي فراوان مواجه است، اما با تمام اين محدوديت ها از 9 ماه پيش تاكنون اين طرح انجام شده و اميدواريم نتايج آن تا آذرماه مشخص شود.

مهندس مجيد بحريني،  مجري طرح مذكور معتقد است اگرچه وجود نمك در آب براي همه گياهان مضر شناخته شده و مي تواند آثار زيان باري بر عملكرد گياه بگذارد، اما اين تنها مشكل چنارها نيست. در مورد درختان ميوه، اين زيان با كاهش ميوه دهي همراه است و در چنار مي تواند به شكل ريزش برگ ظهور كند. مشكل عمده اي كه در مورد اين درخت ها وجود دارد، مشكل ريشه هاي آنهاست.  آن ها از جهتي با سيمان واز جهات ديگر با نخاله هاي ساختماني و آسفالت محدود شده اند. با توجه به عمر آنها بايد به وضع تغذيه آن ها رسيدگي كرد.

در مورد راه حل اين ماجرا،  در صورت موافقت و مساعدت سازمان پارك ها يا متوليان ديگر، مي توان پاي درخت را چاله كند و مواد غذايي را به خاك افزود. معمولا چاله هايي به قطر و عمق 40 سانتي متر در سايه انداز درخت (معمولا در نيم متري طوقه) با فاصله اي حدود 50-60 سانتي متر از هم حفر مي كنيم و كود را در آن مي ريزيم كه روش بسيار مناسبي است اما متاسفانه در بسياري از مناطق، شهرداري به دليل لطمه خوردن به مناظر شهري با اجراي اين روش در خيابان ها و معابر عمومي موافقت نمي كند.

روش ديگر، تزريق تنه اي است كه در اين روش مواد غذايي به طور مستقيم به تنه تزريق مي شود. اين كار در ارتفاعي نزديك به سينه (چيزي حدود يك متر و نيم) انجام مي شود. تزريق تنه اي از ديد بيولوژيك بسيار اهميت دارد، زيرا آلودگي محيط به وجود نمي آيد و حشرات مفيد و ساير جانداران مسموم نمي شوند. البته اسپري كردن مواد غذايي هم امكان پذير است، اما محدوديت هاي زيادي دارد، مثل اينكه در هواي گرم يا هنگامي كه باد مي وزد، نمي توانيم از اين روش استفاده كنيم. ممكن است برگها دچار سوختگي شوند و بعلاوه، مقدار سمي كه در اين روش در فضاي آزاد رها مي شود، زياد است. 

 استفاده از تزريق تنه اي  مخصوصا در نقاط شهري كه چاله كندن پاي درخت وكود دادن امكان ندارد، و نيز به دليل سيماني بودن بستر نمي توانيم از گرانول استفاده كنيم، توصيه مي شود. در زمين هاي كشاورزي به دليل امكان استفاده از sub soiler  و ساير ادوات لازم در اين زمينه و نيز در مناطق جنگلي به علت جمع آوري نشدن برگ ها مشكلات كمبود مواد غذايي كمتر به چشم مي خورد. اين مشكلات بيشتر مبتلابه شهرهاست و بايد براي آن راهي انديشيد پيش از آنكه بيشتر دير شود. 

و چنارها همچنان منتظرند ....